ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ Ή ΤΥΧΑΙΟΤΗΤΑ?ιδου η απορια...

Με αφορμη το προηγουμενο post για το ονειρο που ζει και μοιραζεται μαζι μας ο Νινης,καποιοι φιλοι υπονοησαν οτι αποδιδω πολλα στη Μοιρα/Τυχη/Πεπρωμενο και οτι ισως θαπρεπε να εχω αναδειξει περισσοτερο τη σκληρη δουλεια του μικρου,την οργανωση της ομαδας που τον επελεξε και τον προωθησε κλπ.Ενδιαφεροντα κι αυτα,αλλα εμενα μου εκανε κλικ να διερευνησουμε λιγο μαζι ΤΙ ΕΙΝΑΙ Μοιρα/Τυχη/Πεπρωμενο,αν και γιατι πιστευουμε σ'αυτο και αλλα συναφη μη '(ποδο)σφαιρικα"ερωτηματα.

Στην ουσια δηλ.ανοιγω το αρχεγονο ερωτημα αν η ανθρωπινη βουληση(και το τελικο της αποτελεσμα) ειναι ελευθερη ή αν καθοριζεται απο καποια ανωτερη Δυναμη εξω απο εμας.Τωρα για τη φυση αυτης της ανωτερης δυναμης υπαρχουν εκδοχες αναλογα με τις πεποιθησεις καθενος.Αν καποιος ειναι θρησκος σ'αυτην θα αναγνωρισει τον ΘΕΟ.Αν καποιος σκεφτεται αυστηρα επιστημονικα σ'αυτην θα αναγνωρισει την παντοδυναμη ΦΥΣΗ και τον ντετερμινισμο της.Οπως και ναχει θα μπορουσε κανεις να παραθεσει παμπολλα παραδειγματα που πιστευουμε οτι συνιστουν πεπρωμενο,ομως η πεποιθηση αυτη διαμορφωνεται εκ των υστερων,οταν δηλ.νομιζουμε οτι εχουμε τη συνολικη εικονα και στην ουσια ειναι μια ανθρωπινη ερμηνεια των συμβαντων με βαση τις παραστασεις και την κοσμοθεωρια του ερμηνευοντος.Εχει καποια βαση αυτη η ερμηνεια ή αυτο που βαφτισαμε εμεις πεπρωμενο ειναι απλα μια απο τις εκατομμυρια πιθανοτητες?

Μερικα παραδειγματα:

π.χ 1) Τη δεκαετια του 90 ενας προικισμενος αμερικανος μπασκετμπολιστας(Walter Berry) ερχοταν για αλλη μια φορα στην Ελλαδα για να συνεργαστει με καποια ομαδα της Θεσ/νικης.Παντα χαλαρος και..ανετος,οπως και στο παρκε, εχασε το αεροπλανο απ τη Νεα Υορκη γιατι..κοιμοταν και ισως να αισθανθηκε τοτε οτι εχασε κι ενα καλο συμβολαιο,μονο που.. το αεροπλανο κατεπεσε στα ανοιχτα της ανατολ.Ακτης και ο Μπερυ ηταν ο μονος στην αρχικη λιστα των επιβατων που γλυτωσε.Αυτο ειναι μοιρα ή μια απειροελαχιστη πιθανοτητα?

πχ2) Υπηρξε ανθρωπος ο οποιος επεζησε κατω απ τα συντριμια της ΡΙΚΟΜΕΞ στους σεισμους του 99(τον εβγαλαν οι πυροσβεστες 2-3 μερες μετα) για να βρει τραγικο θανατο στο ναυαγιο του Σαμινα!Τωρα αν δεν ειναι αυτο πεπρωμενο,τι ειναι?

πχ3)ο πιο "τυχερος ατυχος"πρεπει να ηταν ενας Βοσνιος, για τον οποιο ειχα διαβασει στο Ε ,και ο οποιος αφου γλυτωσε απο αεροπορικο δυστυχημα(odds 1/237 million!),γλυτωσε απο εκτροχιασμο τρενου,τραυματιστηκε σοβαρα αλλα την σκαπουλαρε απο μετωπικη με αυτοκινητο,και νομιζω ενεπλακη και σε ναυαγιο(αφου δεν τον ηθελαν οι συγκοινωνιες τι τα ηθελε?)

4)Στην πολυ ενδιαφερουσα ταινια Intacto υπαρχει ενα απομονωμενο καζινο με ιδιοκτητη τον σουπερ τυχερο Μαξ φον Συντοφ,και παικτες, ανθρωπους που εχουν αποδειξει την τυχη τους εχοντας ξεφυγει απο μεγαλα δυστυχηματα ή εχοντας περασει τρομερες δοκιμασιες(οπως το να τρεχουν με ολη τους τη δυναμη σε ενα δασος με πυκνα δεντρα με τα ματια δεμενα) .Ο αποπεμφθεις πρωην προστατευομενος του ψαχνει εναν τετοιο υπερτυχερο επιβιωσαντα για να τον φερει αντιμετωπο με το πρωην αφεντικο του και να τον εκδικηθει,αλλα για να φτασει εκει πρεπει να προκαλεσει με θανατηφορο αυθαδεια το πεπρωμενο του σε διαφορες αντιστοιχες δοκιμασιες.

Ο αντιλογος ειναι οτι μονοι μας καθοριζουμε την τυχη μας,με τις επιλογες μας,την σκληρη δουλεια και την αναζητηση των σωστων ευκαιριων.Συμφωνα με αυτη τη λογικη, τυχη ειναι αυτο που προκυπτει οταν η προετοιμασια συναντησει την ευκαιρια.Ο διασημος παικτης του γκολφ Αρν.Παλμερ ελεγε"the more I practice the luckier I get" .

Για παραδειγμα θα μπορουσε κανεις να πει οτι το παιδι 2 πανεπιστημιακων πχ.σαφως εχει ενα προβαδισμα για ανωτατη μορφωση και οικονομικη ευμαρεια σε σχεση με το παιδι 2 γεωργων ή κτηνοτροφων απομονωμενων σε καποιο ορεινο χωριο,αλλα η ζωη εχει δειξει οτι τα πραγματα δε βαινουν υποχρεωτικα ετσι.Ισως η ουσια να βρισκεται ακριβως στις πιθανοτητες που δημιουργει η Μοιρα/Τυχη,και τις οποιες με σκληρη δουλεια καποιοι ανθρωποι με ισχυρο χαρακτηρα και θεληση μπορουν να αλλαξουν.Και παλι ομως οταν βλεπει κανεις τη συνολικη εικονα της ζωης καποιου,ενδεχεται τα πραγματα να μην εχουν αλλαξει ουσιωδως,δηλ. το παιδι των γεωργων να σπουδασε,να σταδιοδρομησε,αλλα καποιες ατυχιες της ζωης να τον "φρεναραν" και στην πραγματικοτητα να μην μπορεσε να ανεβει τα πολλαπλα επιπεδα που προσπαθησε.Ή ισως να ειναι θεμα κλιμακας,και ολο αυτο να μη μπορει να κριθει στο πλαισιο μιας γενιας,αλλα στο πλαισιο περισσοτερων,οποτε τα μικρα βηματα που κανει καθε γενια προστιθενται σε μια ουσιωδη αλλαγη πεπρωμενου.

Επισης δεν ειναι ασκοπο να αναρωτηθουμε τι ειναι ελευθερη βουληση?Οπως το εθεσε πολυ σωστα κι ο φιλος univers " Ο ίδιος εγκέφαλος με τις ίδιες εγγραφές απέναντι ακριβώς στο ίδιο δίλημμα την ίδια στιγμή του χρόνου θα αποφάσιζε υποχρεωτικά ίδια ή όχι; Και αν όχι, είναι αυτό αποτέλεσμα ενός θεωρητικού κατασκευάσματος που ονομάζεται ελεύθερη βούληση ή αποτέλεσμα της τυχαιότητας (ακόμη και της "τυφλής" τυχαιότητας - μη προβλεψιμότητας σε επίπεδο νευρωνικών κυκλωμάτων); "Προσωπικα πιστευω οτι ισχυουν και τα 2,δηλ.αλλοτε παιρνουμε μια αποφαση με πολυ συγκεκριμενα κριτηρια και ειμαστε βεβαιοι οτι αν μας ξανατεθει το ιδιο διλημμα 10 φορες παλι την ιδια αποφαση θα παρουμε,κι αλλοτε αποφασιζουμε στη στιγμη,ριχνουμε "νοητικα ζαρια",και θα μπορουσαμε καλλιστα ναχουμε παρει και την αντιθετη αποφαση.

Εδω αναγκαστικα θα κανω παλι κινηματογραφικη παραπομπη στην ενδιαφερουσα ταινια Sliding doors με την Gwyn.Paltrow,οπου παρουσιαζονται 2 διαφορετικες εκδοχες του πως εξελιχθηκαν τα πραγματα,αναλογα με το αν η πρωταγωνιστρια εκανε την υστατη προσπαθεια να επιβιβαστει στο τρενο ή οχι.Τελικα βεβαια και στα 2 σεναρια η τελικη εκβαση ειναι περιπου ιδια,δηλ.η ταινια αποδεχεται την υπαρξη πεπρωμενου.Θα μπορουσα να συνεχισω τις παραπομπες με ταινιες του Κισλοφσκι,αλλα αυτο σηκωνει αυτονομο κειμενο για σινεφιλ..

Απο επιστημονικης πλευρας σε ατομικο επιπεδο(μικροκλιμακα)τα πραγματα ειναι δεδομενα,ισχυει η αρχη απροσδιοριστιας του Heisenberg και αρα τιποτε δεν ειναι δεδομενο,ολα ειναι πιθανοτητες."Αλλά στην μακροκλίμακα, όπου δεν υπάρχει η κβαντική αβεβαότητα; Τα κβαντικής κλίμακας αβέβαια μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη μακρο-γεγονότων μη υπαγόμενων στην δικαιοδοσία της κβαντικής αβεβαιότητας; "αναρωτιεται ο univers.ή "μήπως ό,τι δεν μπορούμε να προβλέψουμε είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας μας να λάβουμε υπ' όψιν μας τις άπειρες λεπτομέρειες της πραγματικότητας "Πιθανως το δευτερο θα τολμουσα την εκτιμηση..

Αν και οπως μαρτυρα το ψευδωνυμο μου θεωρω εαυτον ορθολογιστη και οπαδο της κοινης λογικης ,παντα πιστευα σ'αυτο που λεμε πεπρωμενο ή μοιρα,οχι με την εννοια του αναποδραστου τελους,αλλα με την εννοια μιας συνισταμενης συγκυριων που οδηγουν με μεγαλη πιθανοτητα σε ενα συγκεκριμενο αποτελεσμα.

Σαφως προκειται για πολυ μεγαλο θεμα που δε μπορει να εξαντληθει σε ενα ποστ,ειναι ομως αφορμη για σκεψη...περιμενω τις δικες σας!