Θερινά Αναγνώσματα, μέρος Ι

Τα τελευταία χρόνια συνήθιζα να ξεκινώ ένα αφιέρωμα στα βιβλία που διάβαζα το καλοκαίρι-κατεξοχήν εποχή διαβάσματος για μένα στην δροσιά και σιγαλιά της νύχτας-μόνο που συνήθως,λόγω έκτασης,έμενε ημιτελές,ώσπου οι έντονες εντυπώσεις απ τα αναγνώσματα να ξεθωριάσουν,οπότε και δεν ήταν πλέον δυνατόν να συμπληρωθεί η αναρτηση,διατηρώντας το ίδιο επίπεδο βιωματικής εμπειρίας και έτσι παρέμενε αδημοσιοποίητη.

Η διαδικασία συνήθως ξεκινούσε με μια βόλτα στην "Πολιτεία" για την μυστηριώδη,χαώδη διαδικασία με την οποία διαλέγω τα βιβλία που θα με συντροφέψουν στις διακοπές.
Λέω "μυστηριώδη",γιατί δεν αρκούν καλές κριτικές ή φιλικές συστάσεις για να διαλέξω ένα βιβλίο:θα πρέπει και το mood του βιβλίου όπως προκύπτει απ το οπισθόφυλλο ή τα (απ τον εκδότη)παρατιθέμενα σχόλια ομότεχνων,και μια τυχαία ανάγνωση ορισμένων παραγράφων του κειμένου να ταιριάζει με το εκάστοτε δικό μου,θα πρέπει να υπάρχει μια ποικιλία για να μην βαρεθώ(ούτε όλο υψηλή λογοτεχνία,αλλά ούτε μόνο ευπώλητα αστυνομικά ή μυστηρίου εποχής,ίσως και κανένα συνοπτικό λεύκωμα Τέχνης της Taschen...),θα πρέπει στην πρώτη,φευγαλέα,αυτή επαφή να μου κάνουν "κλικ" τα συγκεκριμένα βιβλία που τελικά θα επιλέξω...Και παρ'οτι σπάνια έχω μετανιώσει για τις επιλογές μου,ο διαθέσιμος χρόνος ή οι ψυχικές αναγκες που δημιουργούνται κατά την διάρκεια των διακοπών δεν διασφαλίζουν οτι θα διαβαστούν όλα σχεδόν τα επιλεγέντα αναγνώσματα...Κάποια μεταπίπτουν στην κατηγορία των 'επιλαχόντων" περιμένοντας μια δεύτερη ευκαιρία.

Κάπως έτσι,την ΄"Υγιεινή του Δολοφόνου" της Αμελί Νοτόμπ, την είχα αγοράσει όταν πρωτοβγήκε,το 2005 νομίζω,παρακινημένος και από διθυραμβικές κριτικές,αλλά για λόγους αποκλειστικά σχετιζόμενους με την τότε ψυχοσύνθεσή μου δεν είχα κάνει καν τον κόπο να διαβάσω τις 1-2 πρώτες σελίδες,αφήνοντας το,παραπονεμένο,να περιμένει την αλλαγή της μοίρας του στην βιβλιοθήκη μου.Και στην περίπτωση του συγκεκριμένου βιβλίου,αυτό είναι καθοριστικό,αφού αν ξεκινήσει κανείς την ανάγνωση,δύσκολα θα το αφήσει πριν το τέλος,
κάτι σαν μια πιο intellectuelle "Νόσο του Πορτνόυ"(Philip Roth),μια απολαυστικά "κακοήθη" αναμέτρηση διανοιών,ένα ανελέητο λεκτικό και πνευματικό πινγκ πονγκ ανάμεσα στην φθίνουσα λογοτεχνική διάνοια και την "πληροφορημένη" δημοσιογράφο-νέμεση του.

Φέτος,παρακινημένος και απ την σύσταση του ευρυμαθούς δικτυακού φίλου celin,ανασύρθηκε απ την λήθη και η αναγνωστική θερινή περίοδος ξεκίνησε μεγαλοπρεπώς με αυτό,το πρώτο(!) έργο της γαλλόφωνης Βελγίδας-πολίτη του κόσμου,που σε αφήνει να αναρωτιέσαι για τι θα είναι ικανή καθώς θα ωριμάζει...
Μια απορία μόνο: πως εξηγείται η ροπή των Γαλλόφωνων συγγραφέων προς την διαστροφή? απ τον Ντε Σαντ ως τον σύγχρονο Πασκάλ Μπρυκνέρ.κι απ τον (αυθεντικό)Σελίν ,στον οποίον κάνει γενναίες αναφορές ο ήρωας της Νοτόμπ,Πρετεξτά Τας,ως την ίδιαν,η εξώθηση των ορίων πέρα από κάθε φαντασία μοιάζει γαλλικό ζητούμενο:
να είναι συνέπεια αιώνων ευζωίας,απαλλαγμένης απ τους προτεσταντικούς ηθικούς καταναγκασμούς?

Για τη συνέχεια έψαχνα κάτι πιο εύπεπτο,κάποιο μυθιστόρημα μυστηριου,ίσως εποχής,κάτι σε πιο λεπτοδουλεμένο και πιστευτό Dan Brown,στο στυλ του "Εκκλησιαστή" ή του πλήθους των μεσαιωνικής θεματολογίας βιβλίων που είχαν γίνει της μόδας τα τελευταία χρόνια.
Έχοντας παρακαταθήκη από πρόσφατο δώρο το "Μυστικό της Στοάς" του Ισπανού Γκονθάλο Χινέρ(εκδ.Πατάκη)για ατι άλλο: δυστυχώς,η αφηγηματική ικανότητα του Χινέρ υπολείπεται παρασάγγας αυτής του αγαπημένου πχ.Ρεβέρτε,αλλά και οι 400+ σελίδες του βιβλίου δεν κρύβουν κανένα μυστικό.Μόνο μια σειρά φόνων με παράξενους συμβολιδσμούς,την υπαιτιότητα των οποίων,υποτίθεται οτι συσκοτίζει ηθελημένα ο συγγραφέας,και μια αδρά και μάλλον άτεχνα φιλοτεχνημένη 'εικονογραφία" της Ισπανίας της Ιεράς Εξέτασης και του Φερδινάνδου.Η εμφορούμενη από αισιόδοξη προσδοκία επιμονή του αναγνώστη,οτι δεν μπορεί,κάπου παρακάτω,ο συγγραφέας θα απογειώσει την πλοκή,δεν ανταμείβεται τελικά...

Τόσο πολύ αισθάνθηκα ότι έχασα τον χρόνο μου,που αποφάσισα το επόμενο βιβλίο που θα έφερνα απ την Αθήνα να είναι non fiction,ώστε να κερδίσω τουλάχιστον κάτι σε γνώσεις...
Μέχρι που το βλέμμα μου έπεσε στο σεμνό,'Η Θάλασσα",του Ιρλανδού Τζόν Μπάνβιλ(εκδ.Καστανιώτη),με την κόκκινη κορδέλα του νικητή του Booker Prize του 2005,που η σύζυγος είχε αγοράσει πέρσι δίχως όμως να ετυμηγορήσει διθυράμβους.
Πιθανόν να βοήθησαν αι οι συνειρμοί με το εσωτερικό "Στην Ακτή" του ΜακΓιούαν που είχα διαβάσει 1-2 χρόνια πριν,πάντως το "κλικ" έγινε,και απ τις πρώτες σελίδες ήταν σαφές ότι μόλις είχα κάνει την γνωριμία ενός μεγάλου σύγχρονου λογοτέχνη.Παρ'ότι δεν αρέσκομαι στις σχοινοτενείς περιγραφές,ο Μπάνβιλ είναι μάστορας στο να ζωντανεύει μπρος στα μάτις του αναγνώστη σκηνικά εκπληκτικά λεπτομερή ,τόσο οπτικά όσο και ακουστικά και οσφρητικά,και πάνω που αρχίζει να κουράζει,να προκύπτει από φαινομενικά ασήμαντα εξωτερικά στοιχεία μια αναπάντεχη τεκτονική εσωτερική συνειδητοποίηση.
Παράδειγμα?
"Ετσι ακριβώς προέβλεπα τον μελλοντικό εαυτό μου:σαν εναν άνθρωπο με βολικά ενδιαφέροντα και ελάχιστη φιλοδξία,καθισμένο σένα δωμάτιο ακριβώς όπως ετούτο εδώ,σκύβοντας μπρος στο τραπεζάκι μου,αυτή αριβώς την εποχή,που ο χρόνος φθίνει προς τη δύση του με ήπιες καιρικές διαθέσεις,που τα φυλλα κυλούν τρεχάτα,το φως της ημέρας ξεθωριαζει ολοένα και οι λαμπες των δρόμως ανάβουν μόλις 1/10 του δευτερ/του νωρίτερα κάθε βράδυ που περνάει,Ναι,έτσι φαναζόμουν την ενήλικη ζωή,σαν ενα παρατεταμένο εύκρατο φθινόπωρο,μια κατάσταση γαλήνης και συναισθηματικής ουδετερότητας,όπου τίποτε δεν έχει απομείνει από την ακατέργαστη αμεσότητα της παιδικής ηλικίας,την μόλις υποφερτή,όπου όλοι οι γρίφοι που με βασανιζαν τοτε έχουν πια λυθεί,όλα τα μυστήρια έχουν αποκαλυφθεί,όλα τα ερωτήματα έχουν απαντηθεί και όπου οι στιγμές πέφτουν σαν ψιχάλες,κυλούν σχεδόν απαρατήρητες,η μια χρυσή στάλα μετά την άλλη,μέχρι την τελευταία,τη νεκρική...."
'Οπως και η "Ακτή" του Μακ Γιούαν,είναι ένα "εσωτερικό" βιβλίο,χωρίς πλοκή,μια επανβάπτιση στη Μνήμη μετά το θάνατο αγαπημένου προσώπου,ένα περίτεχνα φαινομενικα τυχαίο "μπες βγες" ανάμεσα στις παιδικές μνήμες και τις πρόσφατες,της Απώλειας,που ενοποιείται και ανυψώνεται από θραύσματα συνειδητοποίησης όπως το παραπάνω και την λυρική και ακριβόλογη πρόζα του Μπάνβιλ.
Δύσκολο?
You bet,αλλά αν βοηθά,ήδη έσπευσα-πριν τελειώσω ετούτο-να προμηθευτώ το τελευταίο του,"Άπειροι Κόσμοι",πάλι μεταφρασμένο απ τις εκδόσεις Καστανιώτη,για το οποίο οι κριτικές ισχυρίζονται οτι είναι απ τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της τελευταίας 10ετίας .